VI KHUẨN VIBRIO – TÌM HIỂU CHÚNG ĐỂ NUÔI TÔM THÀNH CÔNG

VI KHUẨN VIBRIO – TÌM HIỂU CHÚNG ĐỂ NUÔI TÔM THÀNH CÔNG

Vibrio là nguyên nhân chính gây bùng phát bệnh vi khuẩn ở tôm nuôi. Chúng đã và sẽ gây ra thiệt hại lớn cho ngành nuôi tôm toàn cầu. (theo Global Seafood 11/ April 2022 by Stephen G. Newman Ph.D)

Người nuôi tôm ở Việt Nam không còn xa lạ với những bệnh do vi khuẩn Vibrio gây ra trên tôm. Tuy nhiên, không nhiều người thực sự hiểu rõ về vi khuẩn Vibrio nên việc phòng bệnh cho tôm và kiểm soát vi khuẩn Vibrio chưa được hiệu quả. Bài viết này xin chia sẽ với người nuôi tôm một số kiến thức cơ bản về vi khuẩn Vibrio và cách khống chế chúng trong ao nuôi để hướng tới một vụ mùa thành công.

Đặc điểm chung của vi khuẩn vibrio

Vibrio là một chi của vi khuẩn gram âm, chúng có hình que, hình phẩy, chuyển động nhờ tiêm mao, không hình thành bào tử, hầu hết trong số chúng chỉ phát triển trong môi trường có muối. Vibrio sống yếm khí tuỳ tiện nhưng không sinh ra khí H₂S

Nhuộm tiêm mao của Vibrio cholerae. Nguồn Wikipedia

Nhận biết sự có mặt của vi khuẩn Vibrio bằng cách nào?

Để phát hiện vi khuẩn Vibrio trong ao hoặc trong cơ thể tôm, người ta thường dùng phương pháp nuôi cấy vi khuẩn. Mẫu nước hoặc mẫu cơ thể tôm được nuôi cấy trên các loại môi trường chuyên dụng. Hai loại môi trường được sử dụng phổ biến để nuôi cấy vi khuẩn hiện nay là TCBS và Chrom Agar. Màu sắc của khuẩn lạc sẽ cho biết loài vi khuẩn vibrio nào có trong mẫu cần kiểm tra.

Vibrio có gì đặc biệt ?

Vibrio là chủng vi khuẩn có khả năng thích nghi cao nhất trong các chủng vi khuẩn xuất hiện trong ao nuôi tôm, chúng có thể tồn tại trong hầu hết các điều kiện môi trường nên chúng dễ dàng trở thành loài ưu thế trong ao nuôi tôm. Có được khả năng đó là nhờ vào các đặc tính đặc biệt sau:

• Vibrio thích nghi tốt trong môi trường nước có độ mặn cao, nhiệt độ cao, dinh dưỡng cao, pH cao và nồng độ khí độc cao
• Vibrio có khả năng kháng thuốc kháng sinh, kháng chất diệt khuẩn. Chúng là sinh vật đầu tiên phục hồi sau khi sử dụng hoá chất diệt khuẩn
• Vibrio có khả năng tự tạo ra hàng rào bảo vệ, chống chịu được điều tiện khắc nghiệt cao hơn tôm nuôi
• Vibrio chỉ cần 20 phút đã có thể tăng gấp đôi mật độ

Chính vì những đặc tính trên mà việc loại bỏ Vibrio ra khỏi môi trường ao nuôi là vô cùng khó. Chỉ có thể khống chế chúng, không cho chúng phát triển mạnh đủ để gây bệnh cho tôm.

Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, ngưỡng giới hạn số lượng tổng số Vibrio cho phép trong môi trường nước ở các giai đoạn như sau:

Vi khuẩn Vibrio gây ra những bệnh nào cho tôm?

Vibrio mang độc tố và có khả năng chuyển gen sinh độc tố gây bệnh cho nhau. Chính nhờ khả năng đặc biệt này, chúng đã gây ra nhiều “dịch bệnh khủng khiếp” làm thiệt hại rất lớn cho ngành nuôi tôm. Có thể kể đến một số bệnh như: Hội chứng phân trắng (do Vibrio vulnificus gây ra); bệnh phát sáng (Vibrio harveyi); Bệnh đỏ gốc râu, bộ phụ (Vibrio alginolyticus); Bệnh đốm đỏ thân, đốm đen, ăn mòn kitin, đen mang (Vibrio ssp); Bệnh hoại tử gan tuỵ cấp gây ra hội chứng tôm chết sớm EMS (Vibrio parahaemolyticus) và gần đây nhất là bệnh hậu ấu trùng thuỷ tinh TPD (Vibrio parahaemolyticus). Ngoài ra, còn nhiều bệnh khác trên tôm nuôi cũng gây ra bởi vi khuẩn Vibrio

Khống chế Vibrio và phòng bệnh cho tôm nuôi bằng cách nào?

Một lần nữa xin khẳng định rằng: việc loại bỏ vi khuẩn Vibrio ra khỏi môi trường ao nuôi là điều không thể. Do vậy, chỉ có thể khống chế chúng ở mức cho phép để không gây ra bệnh cho tôm nuôi. Để khống chế vi khuẩn Vibrio và hạn chế bệnh xảy ra cho tôm nuôi, ngoài việc áp dụng kỹ thuật phòng bệnh tổng hợp (xem quy trình nuôi tôm cơ bản), bà con nên áp dụng công thức “4 TỐT, 4 TĂNG”

4.TỐT

Cải tạo ao tốt: Xử lý đáy ao, bờ bạt kĩ, sát trùng triệt để các trang thiết bị, dụng cụ trước khi vào vụ nuôi mới

Xử lý nước tốt: Xử lý kĩ nguồn nước cấp vào ao nuôi tôm, thực hiện theo “quy trình nuôi tôm cơ bản”  để hạn chế tối đa virut, vi khuẩn, tảo, nấm, kí sinh trùng, hữu cơ….và các mầm gây bệnh khác

Kiểm soát thức ăn tốt:  hạn chế thức ăn dư thừa, xi phông phân và chất hữu cơ ra khỏi ao sớm nhất có thể

Khống chế tảo tốt:  trong ao nuôi hoặc không có tảo hoặc chỉ nên duy trì tảo có lợi với mật độ vừa phải. Duy trì pH dao động gần mốc 7.

4.TĂNG

Tăng cường kiểm tra vi khuẩn: Định kỳ hoặc bất thường (khi thấy môi trường nước có dấu hiệu xấu) lấy mẫu kiểm tra mật độ vi khuẩn Vibrio để có biện pháp xử lý kịp thời tránh bùng khuẩn trong ao nuôi.

Tăng miễn dịch cho tôm:  Sử dụng men (vi sinh có lợi) ức chế vi khuẩn Vibrio không cho chúng chiếm ưu thế trong môi trường ao nuôi và trong đường ruột tôm.Một số sản phẩm men vi sinh chất lượng sử dụng ức chế vibrio: Proaquatic –Elanco Bayer; Vib Pro -  Bunny Brother

Tăng hỗ trợ tiêu hoá cho tôm: Bổ sung men vi sinh, enzym vào thức ăn hỗ trợ tôm tiêu hoá và hấp thụ tốt thức ăn để phân khi thải ra ít dinh dưỡng hơn, giảm nguồn thức ăn cho vi khuẩn phát triển. Một số sản phẩm chất lượng hỗ trợ tiêu hoá cho tôm : Smart Eco, Tom Pro, AMT Pro, Smart Pro, Smart Bio, Bio Pro, Acid Pro - Bunny Brother

Tăng sức đề kháng cho tôm nuôi:  Bổ sung vào thức ăn tôm các loại vitamin cần thiết tăng khả năng đề kháng cho tôm nuôi. Một số sản phẩm chất lượng tăng sức đề kháng cho tôm: C Pro, Ctat Pro, Grow Pro, Liv Pro –Bunny Brother

Bài viết của AFC